قالب ترکیب بند
قالب ترکیب بند:
ترکیب بند چیست : قالب شعری ترکیب بند یکی از قالبهای شعری است و به این شکل است که چند بیت شعر بر یک وزن و قافیه بگویند؛ سپس یک بیت بگویند که قافیۀ آن با بیتهای قبل متفاوت باشد، اما با آنها هموزن باشد و پس از آن، چند بیت دیگر بر همان وزن بیاورند و دوباره بیتی بیاورند که قافیۀ آن با بیت های قبل متفاوت باشد و این کار چند بار تکرار شود. آن تک بیتی را که میان بخشهای این قالب شعر می آید، بندِ ترکیب گویند و هر یک از آن بخش ها را خانه و بند گویند.
چون در این نوع شعر، بندهای مختلف با هم ترکیب شده است، آن را ترکیب بند نامیده اند. ترکیب بند از قالب هایی است که به ندرت و بنا به ضرورت، توجه شاعران معاصر را در خدمت مضامین وصفی، عاشقانه و روایی به خود جلب کرد.
***
برای دیدن و مطالعه ی سایر قالب های شعر فارسی به صفحه قالب های شعر پارسی مراجعه کنید.
***
مثال و نمونه شعر ترکیب بند:
شعر ترکیب بند از وحشی بافقی:
در اینجا نمونه شعر ترکیب بند از وحشی بافقی را مشاهده میکنید:
دوستان شرح پریشانی من گوش کنید
داستان غم پنهانی من گوش کنید
قصه بی سر و سامانی من گوش کنید
گفت وگوی من و حیرانی من گوش کنید
شرح این آتش جان سوز نگفتن تا کی؟
سوختم سوختم این راز نهفتن تا کی؟
روزگاری من و دل ساکن کویی بودیم
ساکن کوی بت عربدهجویی بودیم
عقل و دین باخته، دیوانهٔ رویی بودیم
بستهٔ سلسلهٔ سلسله مویی بودیم
کس در آن سلسله غیر از من و دل بند نبود
یک گرفتار از این جمله که هستند نبود
نرگس غمزه زنش این همه بیمار نداشت
سنبل پُرشکنش هیچ گرفتار نداشت
این همه مشتری و گرمی بازار نداشت
یوسفی بود ولی هیچ خریدار نداشت
اول آن کس که خریدار شدش من بودم
باعث گرمی بازار شدش من بودم
عشق من شد سبب خوبی و رعنایی او
داد رسوایی من شهرت زیبایی او
بس که دادم همه جا شرح دلارایی او
شهر پرگشت ز غوغای تماشایی او
این زمان عاشق سرگشته فراوان دارد
کی سر و برگ من بی سر و سامان دارد؟
چاره اینَست و ندارم به از این رای دگر
که دهم جای دگر دل به دلآرای دگر
چشم خود فرش کنم زیر کف پای دگر
بر کف پای دگر بوسه زنم جای دگر
بعد از این رای من اینست و همین خواهد بود
من بر این هستم و البته چنین خواهدبود
پیش او یار نو و یار کهن هر دو یکیست
حرمت مدعی و حرمت من هردو یکیست
قول زاغ و غزل مرغ چمن هر دویکیست
نغمهٔ بلبل و غوغای زغن هر دو یکیست
این ندانسته که قدر همه یکسان نبوَد
زاغ را مرتبه مرغ خوش الحان نبوَد
چون چنین است پی کار دگر باشم به
چند روزی پی دلدار دگر باشم به
عندلیب گل رخسار دگر باشم به
مرغ خوش نغمهٔ گلزار دگر باشم به
نوگلی کو که شوم بلبل دستان سازش
سازم از تازه جوانان چمن ممتازش
آن که بر جانم از او دم به دم آزاری هست
میتوان یافت که بر دل ز منش باری هست
از من و بندگی من اگرش عاری هست
بفروشد که به هر گوشه خریداری هست
به وفاداری من نیست در این شهر کسی
بندهای همچو مرا هست خریدار بسی
مدتی در ره عشق تو دویدیم، بس است
راه صد بادیهٔ درد بریدیم، بس است
قدم از راه طلب باز کشیدیم، بس است
اول و آخر این مرحله دیدیم، بس است
بعد از این ما و سر کوی دلآرای دگر
با غزالی به غزلخوانی و غوغای دگر
تو مپندار که مهر از دل محزون نرود
آتش عشق به جان افتد و بیرون نرود
وین محبت به صد افسانه و افسون نرود
چه گمان غلط است این! برود چون نرود؟
چند کس از تو و یاران تو آزرده شود
دوزخ از سردی این طایفه افسرده شود
ای پسر، چند به کام دگرانت بینم؟
سرخوش و مست ز جام دگرانت بینم
مایه عیش مدام دگرانت بینم
ساقی مجلس عام دگرانت بینم
تو چه دانی که شدی یار چه بی باکی چند؟
چه هوسها که ندارند هوسناکی چند
یار این طایفه ی خانه برانداز مباش
از تو حیف است، به این طایفه دمساز مباش
میشوی شهره به این فرقه همآواز مباش
غافل از لعب حریفان دغاباز مباش
به که مشغول به این شغل نسازی خود را
این نه کاریست مبادا که ببازی خود را
در کمین تو بسی عیب شماران هستند
سینه پردرد ز تو کینه گذاران هستند
داغ بر سینه ز تو سینه فکاران هستند
غرض اینَست که در قصد تو یاران هستند
باش مردانه که ناگاه قَفایی نخوری
واقف کشتی خود باش که پایی نخوری
گر چه از خاطر وحشی هوس روی تو رفت
وز دلش آرزوی قامت دلجوی تو رفت
شد دلآزرده و آزرده دل از کوی تو رفت
با دل پر گله از ناخوشی خوی تو رفت
حاش لله که وفای تو فراموش کند
سخن مصلحتآمیز کسان گوش کند
***
اگر نظر و یا سوالی دربارهی قالب شعر ترکیب بند دارید، لطفا در بخش نظرات مطرح کنید تا پاسخگوی شما باشیم.
سلام بر شما
این شعری که آورده اید از وحشی بافقی است نه از محتشم کاشانی
درود ممنون از شما دوست عزیز
سلام مطلب خیلی خوبی بود کامل شکل قالب ترکیب بند توضیح داد نمونه شعر ترکیب بند محتشم کاشانی هم خیلی عالی بود
درود دوست گرامی سپاس از شما
سلام. خیلی خوب توضیح دادید، مثالهای بیشتر هم بزنید بهتره. ممنون از ادب اباد.
سلام سپاس از شما
چشم حتما
دروود،
آره، این ترکیب بند معروف از وحشی بافقی است.
لطف کنید ترکیب بند محتشم را هم اینجا بذارید. سپاس از ادب آباد.🌹🌹
سلام سپاس از شما
چشم حتما اضافه میکنیم
این نوع قالب شعری و ارایه واقعا ارایه بینظیری هستش
از همکاری و معلومات شما سپاسمندیم جناب بزرگوار