مسعود سعد سلمان

710

زندگینامه مسعود سعد سلمان

مسعود سعد سلمان از شاعران بزرگ قصیده ­سرای زبان فارسی در قرن پنجم و ششم هجری و متولد شهر لاهور است. پدرش، سعد بن سلمان، از بزرگان عصر غزنویان بود. مسعود سعد شاعر معاصر سلاطین غزنوی، در زمان ظهیرالدوله ابراهیم بن مسعود بن محمود غزنوی و نیز محمود بن ابراهیم  و مداح ایشان بود.

وقتی سلطان ابراهیم به پسر خود محمود، بدگمان شد، او و نزدیکانش را که مسعود سعد نیز از آنها بود، حبس کرد. حبس مسعود سعد در قلعه­ های «سو»، «نای» و «دِهَک» ده سال طول کشید و پس از آن آزاد و حاکم «چالَندَر» شد. مدتی بعد، به سبب سخن­ چینی بدخواهان، هشت سال در قلعۀ «مَرَنج» زندانی شد و پس از آزادی، مسئول کتابخانۀ سلطان شد.

آثار مسعود سعد سلمان

مسعود سعد سلمان بیشتر اشعار خود را در زندان سرود و بیش از هر شاعری به حبسیه­ سرایی معروف است. پس از او، شاعران دیگری از جمله: خاقانی، فلکی، بهار، فرخی یزدی، اخوان ثالث و دیگران هم حبسیه سروده­ اند، اما هیچ­ کدام چنین مدت درازی در زندان و محروم از آزادی نزیسته و این­همه حبسیه نسروده است. وی به سبب فصاحت بیان و روانی الفاظ و تناسب جمله­ ها، همچنین ساختن تعبیرهای تازه و ترکیبات بدیع، از بیشتر شاعران برتر است.  

***

برای دیدن سایر مقالات درباره ی زندگی نامه شاعران و ادیبان فارسی از صفحه ی شاعران و نویسندگان دیدن کنید.

***

شعر زندان مسعود سعد سلمان معروف ترین شعر مسعود سعد سلمان

نالم ز دل چو نای، من اندر حصار نای
پستی گرفت همت من زین بلند جای
 
آرد هوای نای مرا ناله های زار
جز ناله های زار چه آرد هوای نای ؟
 
گردون به درد و رنج مرا کشته بود اگر
پیوند عمر من نشدی نظم جانفزای
 
نه نه، ز حصن نای بیفزود جاه من
داند جهان که مادر مُلک است حصن نای
 
من چون ملوک سر ز فلک برگذاشته
زی زهره برده دست و به مه بر نهاده پای
 
از دیده، گاه پاشم درهای قیمتی
وز طبع، گه خرامم در باغ دلگشای
 
نظمی به کامم اندر چون باده لطیف
خطی به دستم اندر چون زلف دلربای
 
ای در زمانه راست نگشته، مگوی کژ
وی پخته ناشده به خرد، خام کم درای
 
امروز پست گشت مرا همت بلند
زنگار غم گرفت مرا تیغ غمزدای
 
از رنج تن، تمام نیارم نهاد پی
وز درد دل، بلند نیارم کشید وای
 
گیرم صبور گردم، بر جای نیست دل
گویم به رسم باشم، هموار نیست رای
 
عونم نکرد همت دور فلک نگار
سودم نداد گردش جام جهان نمای
 
بر من سخن نبست، نبندد بلی سخن
چون یک سخن نیوش نباشد سخن سرای
 
کاری تر است بر دل و جانم بلا و غم
از رمح آب داده و از تیغ سرگرای
 
چون پشت بینم از همه مرغان درین حصار
ممکن بوَد که سایه کند بر سرم همای
 
گردون چه خواهد از من بیچارۀ ضعیف؟
گیتی چه خواهد از من درماندۀ گدای ؟
 
گر شیر شرزه نیستی ای فضل، کم شکر
ور مار گرزه نیستی ای عقل، کم گزای
 
ای محنت ار نه کوه شدی، ساعتی برو
وی دولت ار نه باد شدی، لحظه ای بپای
 
ای تن، جزَع مکن که مجازیست این جهان
وی دل، غمین مشو که سِپَنجیست این سرای
 
گر عز و مُلک خواهی اندر جهان، مدار
جز صبر و قناعت دستور و رهنمای
 
ای بی هنر زمانه، مرا پاک درنورد
وی کوردل سپهر، مرا نیک برگرای
 
ای روزگار، هر شب و هر روز از حسد
دَه چَه ز محنتم کَن و دَه در ز غم گشای
 
در آتشِ شکیبم چون گل فرو چکان
بر سنگِ امتحانم چون زر بیازمای
 
از بهر زخم، گاه چو سیمم فرو گداز
وز بهر حبس، گاه چو مارم همی فسای
 
ای اژدهای چرخ، دلم بیشتر بخور
وی آسیای چرخ، تنم تنگ تر بسای
 
ای دیدۀ سعادت، تاری شو و مبین
وی مادر امید، سترون شو و مزای
 
زین جمله باک نیست چو نومید نیستم
از عفو شاهِ عادل و از رحمت خدای
 
شاید که بی گنه نکند باطلم مَلِک
کاندر جهان نیابد چون من مَلِک ستای
 
مسعود سعد، دشمن فضل است روزگار
این روزگار شیفته را فضل کم نمای

 

 ***

 

رباعی از مسعود سعد سلمان:

تا دل به هوای تو گرفتار آمد
جان در تن من تو را خریدار آمد
 
ای آنکه رخت چون گل پربار آمد
از گلبن تو نصیب من خار آمد
 
***
تیری که بزد چرخ مرا پنهان زد
جز پنهان مرد مرد را نتوان زد
 
زد چرخ مرا ولیک در زندان زد
در زندان شیر شرزه را بتوان زد
 
***
خوی تو چو رخسار نکویِ تو نکوست
بی روی نکویِ تو نکویی نه نکوست
 
چون نار همی پاره کنم بر تن پوست
از اندهِ هجران تو ای دلبر دوست
 
***

اگر سوال و یا نظری درباره‌ی زندگی نامه مسعود سعد سلمان دارید، حتما در قسمت نظرات بنویسید تا در سریع ترین زمان پاسخگوی شما باشیم.

 

4 نظرات
  1. یلدا می گوید

    زندگینامه مسعود سعد سلمان خیلی کامل بود تشکر

  2. کاویانی می گوید

    سلام
    زندگینامه و گزیده اشعار مسعود سعد عالی بود. سپاس از ادب آباد. خسته نباشید.🌻

  3. کتایون می گوید

    درود بر شما
    شعرهای زیبایی از مسعود سعد آوردید.
    سپاس

  4. الوندی می گوید

    سلام،
    مختصر و مفید بود.
    سپاس از ادب آباد.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.