مبالغه
آرایه مبالغه(بزرگ نمایی):
اغراق چیست:بزرگ نمایی یا مبالغه در کلام، آن است که که در وصف کسی یا چیزی، ویژگی های آن را بسیار بزرگتر و فراتر از آنچه که هست، بیان کنند. مبالغه بر زیبایی کلام و جنبه های عاطفی و احساسی شعر یا نثر می افزاید.
***
برای دیدن سایر آرایه های ادبی میتوانید از صفحه آرایه ها و صنایع ادبی بازدید کنید.
انواع بزرگ نمایی:
بزرگ نمایی سه گونه است؛ مبالغه، اغراق، غلو.
مبالغه و اغراق آن است که در صفت کردن و ستایش و نکوهش کسی یا چیزی، افراط و زیاده روی کنند، چندان که از حد عادت معمول بگذرد و برای شنونده شگفت انگیز باشد؛ اما هرگاه گوینده اغراق و مبالغه را به درجه ای رسانده باشد که در عقل و عادت ممکن و باور کردنی نباشد، آن را غلو گویند؛ مانند بیت زیر که شاعر برای نشان دادن بزرگی و شکوه اسفندیار، در سخن خود غُلُو می کند و می گوید: اگر کوه آهن نام افراسیاب را بشنود، از ترس آب می شود!
شود کوه آهن چو دریایِ آب
اگر بشنود نامِ افراسیاب (فردوسی)
شاعران ایرانی، به نسبت، بیش از شاعران عرب به اغراق توجه داشته اند، از میان انواع ادبی، بهترین عرصه برای عرضۀ اغراق، حماسه است. در شعر فارسی، بهترین نمونه های اغراق را می توان در شاهنامۀ فردوسی یافت.
***
تفاوت مبالغه با سخن دروغ:
فرق مبالغه و اغراق با سخن دروغ در این است که در دروغگویی قصد فریبکاری دارند، اما در مبالغه و اغراق، قصد فریبکاری ندارند و مقصود گوینده، تزیین سخن است به صنعت مبالغه و اغراق، نه دروغگویی.
مسئلۀ دروغ و راست مربوط به زبانِ خبر است، در حالی که شعر، کلامی انشایی و عاطفی است، نه خبری و هدف کلام انشایی و عاطفی، نشان دادن عواطف شدید و در نتیجه، زیبایی آفرینی است، نه خبررسانی. اغراق و غلو ترفندهایی برای نشان دادن عواطف و احساسات گوینده هستند و جنبۀ خبری ندارند.
***
مثال و نمونه مبالغه و بزرگ نمایی:
در بیت زیر آرایۀ غلو وجود دارد؛ شاعر در مدح پادشاه و برای توصیف خشم و هیبت او می گوید: کسی که با نیزۀ تو کشته شود، از ترس نیزۀ تو در روز قیامت حاضر نمی شود:
کسی کز سِنان تو جان داده باشد
ز بیمِ سِنان تو نآید به محشر (اَزرقی)
***
شاعر در بیت زیر، برای وصف بزرگی جام شراب، می گوید: آن جام شراب آنقدر بزرگ بود که یک کشتی می توانست بر روی آن بگذرد. شاعر در سخن خود غلو کرده است؛ زیرا هیچ جام شرابی آنقدر بزرگ نیست که یک کشتی بر روی آن بگذرد و چنین چیزی محال است:
بیاورد یک جام مِی میگُسار
که کشتی بکردی برو بر گذار (فردوسی)
***
در بیت زیر، شاعر در ستایش پادشاه خود مبالغه می کند و می گوید: فرماندهان سپاه از صدای تو بسیار می ترسند، همان گونه که پرندگان و حیوانات وحشی از صدای طبل و زنگ می ترسند و فرار می کنند:
چنان رَمَند ز آوای تو سران سپاه
که مرغ آبی ز آوای طبل و وحش از زنگ (فرخی)
***
در بیت زیر، شاعر در توصیف حال و هوای میدان نبرد اغراق می کند و می گوید: از ضربه سم اسبان، زمین شش تکه شد و آسمان هشت تکه:
ز سمّ ستوران در آن پهن دشت
زمین شد شش و آسمان گشت هشت (فردوسی)
***
در بیت زیر، شاعر در توصیف دلاوری پهلوان داستان خود اغراق می کند و می گوید: من در روز جنگ با کمان خود می توانم آسمان را به زمین بدوزم:
که من از گشادِ کمان روز کین
بدوزم همی آسمان بر زمین (فردوسی)
***
عالی بود
خیلی خوب بود. تشکر از سایت ادب آباد.
سلام وقت بخیر تشکر از نگاه زیبای شما
مبالغه خیلی خوب توضیح دادید و مثالهای خوبی آوردید و کلاً خوب بود از شما سپاسگزارم.
سلام همراه گرامی ممنون از توجه و نظرتون
سلام، توضیحات مبالغه خوب کامل بود. خسته نباشید. ممنون از ادب آباد.🌻🌻
سلام همراه گرامی ادب آباد تشکر از دیدگاه زیبای شما
عالی
درود بر شما دوست گرامی
عالیه 😍😍
درود دوست گرامی سپاس فراوان
موافقم 👍👍👍
موافقم 👍👍👍
موافقم 👍👍👍
خیلی خوب بود 😍😍😘😘💝💝
درود دوست عزیز سپاس فراوان
عالی بود
دمتون گررم
عالی بود
عالی بود خیلی خیلی عالی بود
سلام…..عالی بود ولی یکم بیشتر کنید ممنون میشم🙏🙏🙏🙏🙏
عاااااااالیع
ممنون خیلی خوب بود